sluiten

---

---

---

Parade der Stedelijkheid

Een project van kunstenaar Jeanne van Heeswijk en architect Dennis Kaspori.

Een van de doelen van Het Blauwe Huis is het signaleren en inventariseren van wat er volgens bewoners van IJburg en Het Blauwe Huis in deze nieuwe leefomgeving (nog) ontbreekt. Datgene wat volgens hen een plek tot een stad of een gemeenschap maakt en waarin nog niet in is voorzien of waar simpelweg niet aan gedacht is. Het Blauwe Huis reageert hiermee direct op de bezoekers en bewoners van het huis en probeert dat wat nog gewenst wordt niet alleen zichtbaar te maken voor de ontwikkelaars van het gebied, waar mogelijk proberen ze het ook (soms in een tijdelijke vorm) te realiseren.

Zij richten zich op het onderzoeken en implementeren van kleinschalige, tijdelijke voorzieningen als een vorm van stedelijke accupunctuur waarmee het publieke leven op gang gebracht kan worden. Bloemen voor IJburg was het eerste project. Vanuit Het Blauwe Huis heeft IJburg bewoner Nicoline Koek anderhalf jaar lang het ontbreken van een regeling voor ambulante handel aan de kaak gesteld en op de politieke agenda gebracht. Ruilbibliotheek de Boekenkas, ontwikkeld met IJburg bewoner Johan Bakker, heeft na 6 maanden met een tijdelijke objectvergunning op het Joris Ivensplein te hebben gestaan een vaste plek gekregen in het nieuwe wijkrestaurant. Het wijkrestaurant waarvoor Het Proeflokaal dat tot en met juli 2006 in Het Blauwe Huis plaatsvond de opmaat was. Een interessante aanvulling op het project is het uitvoeren van enkele van de projecten van MAHKU studenten aan wie Kaspori en Van Heeswijk als onderdeel van 'Parade der Stedelijkheid' les hebben gegeven. Gerealiseerde resultaten hiervan zijn de Chill-ROOM, het Autohotel, Out Of The Blue en aan de Kunstboom wordt komende periode nog verder gewerkt.

Projecten van Parade der Stedelijkheid zijn:
Autohotel, Blauwe Huis Cinema, Bloemen voor IJburg, Boekenkas, Chill-ROOM, Do you wanna work it?, IJboot, Kunstboom, Leesjeblauw, Motel Out of the Blue, Proeflokaal, Schoolmaken en Spreekuur.

PARADE DER STEDELIJKHEID
‘Koffie serveren is een serieuze stedelijke interventie’ Als architect ben je alleen bezig met de hardware. Je leert structuren te ontwikkelen. Je denkt in kubieke meters. Maar daarmee heb je nog geen stedelijkheid. Stedelijkheid gaat over ontmoeten. Dat kan letterlijk. Maar het gaat vooral om de confrontatie met andere culturen en ideeën. Daardoor ontstaat uitwisseling.

Steden ontstonden altijd op het kruispunt van wegen. Dat waren plekken waar men elkaar ontmoette en ideeën en goederen uitwisselde. Steden zijn daarmee vanaf het begin verbonden geweest met handel en cultuur. Stedelijkheid is noodzakelijk voor economische groei en stedelijke ontwikkeling. Deze stedelijkheid is vaak ver te zoeken in de huidige planningsdoctrine. Deze is vooral gericht op segregatie. Ruimtelijk gezien wordt alles zoveel mogelijk uit elkaar getrokken. Ook juridisch en beleidsmatig worden allerlei maatregelen getroffen of afspraken gemaakt die funest zijn voor stedelijkheid.

Leidsche Rijn en het weren van winkels. IJburg en de onmogelijkheid van ambulante handel. Het zal moeilijk zijn deze doctrine snel te doorbreken. Daarom zijn we begonnen aan een onderzoek naar de mogelijkheden van stedelijke accupunctuur. Dat is een vorm van instante stedelijkheid die uitgaat van een of meer van de principes van: kleinschaligheid, tijdelijkheid, mobiliteit.

Op deze manier kan heel doelgericht het stedelijke leven op gang gebracht worden. Uitgangspunt bij het onderzoek vormt de ambulante handel. Om te laten zien wat hier de mogelijkheden van zijn hebben we bedacht een parade der stedelijkheid te ontwikkelen. Een optocht van ambulante handel die tijdelijk zal neerstrijken op de boulevard van IJburg om te zorgen dat deze voor even zijn naam als boulevard eer aan doet. De parade is daarmee een carnavalsoptocht. Carnaval is een tijdelijke omkering van de stedelijke orde. De dorpsgek als prins, als bestuurder. Binnen deze tijdelijke orde wordt het mogelijk kritiek te leveren op de bestaande orde en alternatieven te laten zien.

---

Nieuwsberichten

• Onzichtbaar ondernemerschap op IJburg
• Nieuwsbrief 18
• Presentatie 'Atlas of Suggestion' 1-9 September
• Nieuwsbrief 15
• Nieuwsbrief 14
• Proeflokaal

sluiten

sluiten

---

IJburg en ondernemen IJburg is volgens de gemeente brochures geen traditionele VINEX-wijk maar moet een heuse stadswijk worden. Het bouwen van veel woningen is dan niet voldoende, ook al is de dichtheid tweemaal zo groot als bij een normale VINEX-wijk. We associëren een stadswijk met een zekere mate van levendigheid. Zowel overdag als ’s avonds verwachten we een bepaalde aanwezigheid op straat. Hiervoor is het belangrijk dat er ook een ondernemersklimaat op IJburg ontwikkeld wordt. Op IJburg worden in de periode tot 2012 (in de oorspronkelijke planning) in totaal 18.000 woningen gebouwd. Dat is de omvang van een middelkleine stad met haar eigen economie. IJburg heeft anno 2008 ongeveer 3.500 woningen. In 2006 hebben zich bij de Kamer van Koophandel 494 bedrijven op IJburg ingeschreven en in 2008 is het aantal ingeschreven bedrijven gegroeid naar 660. Dit zijn alle ondernemingen, van de ZZP’er (Zelfstandige Zonder Personeel), de kleine onderneming tot aan de Albert Heijn. 12.000 mensen moeten straks in dit nieuwe stadsdeel aan het werk kunnen. De centrale plek voor dit ondernemerschap is de IJburglaan. Op de begane grond, in de plint zoals dat wordt genoemd in vaktermen, is veel ruimte vrijgemaakt voor winkels en bedrijfsruimtes. Maar vooral deze winkels hebben het moeilijk in de eerste jaren van hun bestaan. Het inwoneraantal groeit minder snel dan men van tevoren had aangenomen. Veel winkeliers klagen dan ook dat de afzetmarkt veel te klein is en zij maar ternauwernood het hoofd boven water weten te houden. Er staat dan ook veel bedrijfdruimte leeg op IJburg. Het ontbreekt niet aan ondernemers op het eiland maar het zijn vooral de hoge huurprijzen en de omvang van de ruimtes die, zeker in het begin, nauwelijks op te brengen lijken voor ondernemers. De eerste faillissementen zijn inmiddels dan ook een feit. Een cult-videotheek en een delicatessenzaak hebben hun deuren al moeten sluiten. Ondernemen op IJburg betekent pionieren en dat vergt creativiteit. Neem als voorbeeld een van de eerste ondernemers op IJburg, de Movimax. Deze videotheek aan de IJburglaan was al snel meer dan een videotheek. Je kunt er ook terecht voor de dagelijkse boodschappen zoals wc-papier, soep of koffie. Later kwam daar ook een uitgiftepunt van de stomerij bij. ‘Als je er vroeg bij bent heb je de eerste tijd een monopoliepositie en kun je je eigen klantenkring opbouwen, was de gedachte’, aldus de eigenaar van Movimax. (Noot 1) Hoewel het ondernemen langs de volledige lengte van de IJburglaan moet plaatsvinden heeft het zijn concentratiepunt rondom het winkelplein. Dit plein moet, in ieder geval tot de oplevering van het Centrumeiland, de centrale ontmoetingsplek worden voor de IJburgers. Toch komt ook dit maar moeilijk op gang. En dat ligt niet zozeer aan de ondernemers. Een levendige stadswijk veronderstelt ook een actief publiek leven. Een publiek domein waar men elkaar kan ontmoeten, waar men kan verblijven en activiteiten kan ontplooien. Maar dat is lastig op een overgereguleerde plek als IJburg. We zien dat de uitbreidingswijken van de afgelopen decennia zijn veelal gebaseerd zijn op de doctrine van segregatie. Scheiding van functionele domeinen zoals wonen en werken, scheiding van infrastructuur, scheiding van inkomensgroepen (sociale woningbouw v.s. koopwoningen). Deze doctrine van segregatie komt voort uit het verlangen van controle en is ook de reden dat in deze gebieden nooit een vorm van daadwerkelijk publiek domein tot stand kan komen. De openbare ruimte, in de strikte zin van het woord, lijkt hier gereduceerd te worden tot verkeersruimte. Zo zijn de publiek toegankelijke binnenruimtes van de woonblokken in handen van de Vereniging van Eigenaren. Dit wordt de passant op een aantal plekken ook te kennen gegeven middels teksten in de stoeptegels als men het binnenterrein betreedt. De VvE kan feitelijk op ieder moment beslissen om deze ruimte alsnog af te sluiten. Deze situatie doet zich eigenlijk al voor als het gaat om speelruimte. Op dit moment is er maar één grote speelplaats te vinden op het Joris Ivensplein. In de plannen is namelijk niet voldoende rekening gehouden met de aanleg van vaste speelplaatsen. Het belang van deze speelplaatsen wordt gedragen door een grote vertegenwoordiging van jonge gezinnen. Echter een speelplaats creëren op het binnenterrein van een woonblok is afhankelijk van het initiatief van een VvE, maar de realisatie ervan is haast onmogelijk door de bureaucratische en verzekeringstechnische randvoorwaarden. En dit geldt ook voor het centrale winkelplein. Het plein hoort bij de winkels en is eigendom van de zorgverzekeraar Achmea. Dit betekent dat de winkeliers voor alle activiteiten die zij op het plein willen ontwikkelen rekenschap moeten afleggen aan SCM (Shopping Center Management), het bedrijf dat voor Achmea het beheer van winkelcentrum en plein onder zin hoede heeft. De ambities van de winkeliers staan echter regelmatig op gespannen voet met de beheersvisie van SCM. Zo mogen winkeliers geen reclame-uitingen aan de ramen plakken zoals bijvoorbeeld stickers. Ook mogen er geen reclameborden voor het pand neergezet worden. De architect wil dit niet. Dit zijn afspraken die de architecten met de eigenaar hebben gemaakt, omdat zij willen dat het plein een vaste degelijke uitstraling behoud. Het beeld van een opgeruimd plein gaat ten koste van de ontwikkeling van een levendig gebied. Zo is er al een jaar geleden een terrasvergunning aangevraagd maar is er nog steeds geen aangelegd. En reclameborden worden net buiten het winkelplein, op de publieke stoep geplaatst. Het Blauwe Huis en ondernemerschap Vanuit Het Blauwe Huis zijn we nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van ondernemerschap op IJburg. In de drie jaar dat Het Blauwe Huis geopend is hebben zich tal van organisaties en ondernemers gemeld met de vraag of zij wellicht activiteiten mochten ontplooien vanuit Het Blauwe Huis. We hebben de afgelopen jaren veel telefoontjes en oproepen ontvangen voor het mogelijk huren van een ruimte voor vioolles, pilates, ‘weg met de weegschaal’, studioruimte voor fotograaf, meditatie, yogales of verjaardagspartijtjes. En hebben geprobeerd om als gastheer te fungeren voor een plek voor collectieve voorzieningen en culturele uitwisseling waaronder een kinderbibliotheek (iedere woensdagmiddag), een bloemenkraam (iedere zaterdag), een buurtcafé (iedere zaterdag) en een wijkrestaurant (om de week op donderdagavond). De bovenstaande situatie schetst de problematische verhouding tussen IJburg en ondernemerschap. Het ondernemerschap dat een belangrijke sleutel vormt tot de ontwikkeling van een levendige stadswijk. Naast het reeds zichtbaar aanwezige ondernemerschap zou er meer aandacht besteed moeten worden aan het onzichtbare ondernemerschap op IJburg. Het ondernemerschap beperkt zich namelijk niet tot de IJburglaan. Juist niet zouden we haast willen zeggen. Want zoals we al eerder stelden betekent ondernemen op IJburg creatief zijn. Veel mensen onttrekken zich aan de voor hen te dure of te grote bedrijfsruimtes en creëren werkruimte aan huis. Dit zijn veelal zogenaamde ZZP’ers, Zelfstandigen Zonder Personeel. Dit blijkt een grote groep te zijn die nauwelijks zichtbaar is op IJburg. Daarnaast is het een zeer diverse groep die nauwelijks in één beeld te vangen zijn. Deze krant probeert een inkijk te geven in het ondernemerschap van deze groep en gaat met name in op de wijze waarop deze groep worstelt met de verhouding tussen werktijd en privétijd. Noot 1: bron www.ijburg.nl, ondernemers op IJburg geïnterviewd. Het Blauwe Huis ZZP krant, mei 2008